Evlerde Maruz Kaldığımız Tozlar Sağlığımız İçin Hangi Tehlikeleri Taşıyor?

Zararsız gibi görünebilen tozlar veya havadaki partiküller kaynağına ve bileşimine bağlı olarak sağlığımız üzerinde büyük etkilere sahip olan yaygın hava kirleticileridir. Tozlar, kapalı alanlardaki havanın kalitesini düşürür ve zaman içinde alerjilerin ortaya çıkmasına veya daha şiddetli hastalıkların oluşmasına neden olabilir. Banyolar gibi nemli ve sıcak ortamlarda kir, küf ve diğer mikroorganizmalara alttaban oluşturur. Evde görülen toz; kirlilik, toprak, deri döküntüsü, polen, hayvanlardan kaynaklanan alerjenler, is, kum ve yemek artıklarından oluşmaktadır. Alerjenler ve hastalığa sebep olan diğer maddeler toza karışırlar. Toz parçacıkları değişik büyüklüktedir. Havada dolaşan ve nefese karışan parçacıklar oldukça küçüktür. Parçacıkların küçüklüğü onların akciğerde daha derinlere ulaşmalarına sebep olur. Bunun, sağlığa önemli etkileri olabilir. Evlerimizde maruz kaldığımız tozların sağlığımız için hangi tehlikeleri taşıdığını birlikte inceleyelim.

Kıyafetleri Dezenfekte Etmek İçin 7 Öneri >

Kalorifer ve Petek Temizliği Hakkında Bilinmesi Gerekenler >

9 Adımda Banyo ve Duş Kabini Temizliği >

Toz Birçok Şekilde Oluşur

Tabiatta bulunan taş, toprak, kaya, kum ve buna benzer maddelerin rüzgar ve yağmur gibi etkenlerle küçük zerreler haline gelerek, atmosfere karışan ve sonra da uygun bulduğu zeminlere inerek oralarda tabakalar ve kirler meydana getiren maddeye toz denir.

Evlerimizde ise yıkanan çamaşırlardan kopan lif parçaları, koltuk ve halılardan sürtünme sonucu kopan lif parçaları da toz oluşumuna katkı sağlar. Bunlara canlıların meydana getirdiği diğer maya, bakteri, küf gibi maddeler de dahildir. Diğer taraftan bez lifleri, kağıt, saç, hayvan tüyleri, cilt hücreleri, kir ve diğer küçük parçacıkların birikimi de toz oluşma nedenleri arasındadır.

Toz Parçacıkları Havada Minik Katı Parçacıklar Olarak Dolaşır

Toz parçacıkları çıplak gözle görülmez ve havadan gelen toz her zaman çevremizde bulunur. Hareket ettiğimiz her an ya da evde bir işlem gerçekleştirdiğimizde yüzlerce, belki binlerce toz parçacığı üretiriz. Bazı durumlarda kullandığımız malzemelere bağlı olarak bu tozların bir kısmı tehlikeli maddeler içerebilir; ve bu maddelere maruz kalırsak, çeşitli akut veya kronik hastalıkların ortaya çıkmasına neden olabilir.

Tozlar Ne Kadar Küçükse Havada O Kadar Uzun Kalırlar

Toz parçacıkları ne kadar küçülürse, havada kalma süreleri o kadar uzun olur ve daha fazla yoldan yayılabilirler. Büyük toz parçaları nispeten üretildikleri yere yakın noktalara düşer ve bu tür parçacıklar mobilya üzerlerinde görebileceğin toz katmanlarını oluşturur. Nefes aldığımız zaman bu daha büyük parçacıklar, nefes alma yollarımızdan (ağız, burun) içeri sızmaya müsaittir. Görünür olmayan daha küçük veya daha ince parçacıkların akciğerlerimizin derinliklerine nüfuz etme olasılığı daha yüksektir. Bazıları nefes verirken dışarı salınabilir, ancak kalanlar depolanır veya doğrudan kan dolaşımında emilir.

Toz Toplayıcılar

Toz, duvar kağıdı ve işlenmemiş duvar panelleri gibi yüzeylere kolayca yapışır. Doldurulmuş mobilyalar ve perdeler, süs eşyaları ve yastıklar da oldukça çok toz toplar. Açık dolaplar ve tavana kadar ulaşmayan dolaplar, tozların genelde toplandığı ve uzun süre kaldığı yerlerdir. Temizlenmesi kolay kaygan yüzeyleri tercih etmek ve açık raflar yerine, kapaklı dolapları kullanmak iyi bir çözüm olabilir.

Sağlığınıza Zarar Verebilir

Tozun sağlık üzerinde hem kısa hem de uzun vadeli etkileri olabilir. Kısa süreli etkiler arasında gözlerin tahriş olması, boğazda yanma hissi, öksürme veya hapşırma sayılabilir. Amfizem, kronik obstrüktif hava yolu hastalıkları (KOAH) veya astım gibi mevcut solunum hastalıklarına sahip olanlar için, kişinin belirli tozlara maruz kalmasındaki küçük artışlar bile belirtileri kötüleştirebilir.

Yanlış ve Yetersiz Temizliklerde Görülen Sağlık Sorunları

Göz, burun ve boğazda tahriş
Burun tıkanması
Hapşırma
Baş ağrısı
Egzama
Astım
Alerji

Farklı sağlık sorunları kişiden kişiye değişebilir. Çocuklar daha fazla incinebilir ve hassastır.

Solunum Problemlerine Neden Olabilir

Evde biriken toz birçok açıdan özellikle de insan sağlığı açısından zararlıdır. Bu nedenle söz konusu maddelerin üst üste gelerek birikmeleri önlenmelidir. Biriken bu maddeler, birçok zararlı mikroorganizmanın ve hatta sinek, böcek gibi haşerelerin yaşamasına zemin hazırladıkları için kirler ve tozlar olabildiğince önlenmelidir. Evde bulunan aşırı toz akciğer ve solunum yolu hastalıklarına neden olabilir ya da bu gibi hastalıkları tetikleyebilir. Toza karşı hassasiyeti olan ve solunum güçlüğü çeken birçok kronik hasta bulunmaktadır.

Toz solunum yoluyla alveollere (hava kesecikleri) kadar ulaşırlar ve “pnömokonyoz” dediğimiz akciğer toz hastalığına neden olur. Ancak vücudun korunma mekanizması çok güçlü olduğundan alveollere kadar ulaşan ve buralarda depo edilen tozların bir kısmı zamanla solunum, salgı gibi akciğerlerin kendi kendini temizleme özelliğine bağlı olarak vücuttan uzaklaştırılabilir.

Toz bazı durumlara neden olabilir, hapşırma, burun akıntısı, göz yaşarması, nefes darlığı, göğüs üzerindeki baskı, hırıltı ve öksürük gibi belirtiler gözlenir. Bu belirtiler geçici veya kalıcı olabilir. Yüksek yoğunluklu tozlara uzun süreli veya devamlı maruz kalınmasının, akciğer fonksiyonunu azalttığı, solunum ve kalp rahatsızlığından mustarip olma ihtimaline katkıda bulunduğu düşünülüyor.

Toz Alerjisi Neden Olur?

Tozların alerjik reaksiyona neden olmasının nedeni, mayt olarak da bildiğimiz toz akarlarıdır. Toz akarları, sıcak ve nemli alanlarda yaşayıp çoğalabilirler. Gözle görülemeyen bu canlılar, deri döküntüleri ile beslenirler. Bu nedenle özellikle kumaş koltuk, halı, yastık, yorgan, yatak gibi alanlarda bulunabilirler. Alerjik etkiye neden olan asıl şey ise maytların dışkılarıdır. Ev tozu alerjisinin belirtileri astım ile benzerdir. Alerji tedavi edilmediğinde, ileriki yıllarda alerjik astıma dönüşebilir. Hatta çocukluk yıllarında yaşanan alerjik astım, yaklaşık %80 oranında ev tozları nedeniyle oluşur.

Evinizi Bol Bol Havalandırın

Evlerimizin günde iki kere 10-15 dakika boyunca havalandırılmasıyla birlikte havadaki nemin artması ve ısının azalması sağlanır. Bu da, havada dolaşan tozların ağırlaşmasını ve yere inmesini sağlar. İç sıcaklık 20-22 derecede olmalıdır. Yatak çarşafları, mümkün olduğu kadar, havalanması için dışarı asılmalıdır ve onların daha sonra çok iyi çırpılması ve silkelenmesi gereklidir. Halılar olabildiğince temiz tutulmalıdır. Özellikle sonbahar ve kış aylarında evlerin yeteri kadar havalandırılmaması, ev tozu alerjisinin vücudundaki yansımalarını daha şiddetli bir şekilde yaşamana neden olur. Bu nedenle evini düzenli aralıklarla havalandırmayı aksatmamalısın.